SP500 aylık %6.5 kayıpla yılın en makûs ayını geride bırakırken, DJ30 altı haftadır aralıksız gerileyerek 2011’den bu yana en makûs performansını sergiledi. WTI ve Brent petrol sırasıyla %5.5 ve %2.5 değer kaybetti. Trump’ın gazabına maruz kalan Meksika pezosu ise %3.2’den fazla düştü, fakt sarsıntı başka Gelişmekte Olan Ülke para ünitelerine yayılmadı. Para süratle başta ABD devlet tahvilleri, risk içermeyen mali varlıklara ve altına kaçarak piyasalarda panik atağının başladığı işaretini verdi.
Tüm dünya için temel borçlanma kriteri olan ABD 10 yıllık DİBS’in getirisi %2.13’e düşerek 2014’ten bu yana en sert aylık hareketini sergiledi. MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar (GOP) Pay Endeksi günü %0.29 primle kapattı, lakin International Institute of Finance kayıtlarına nazaran, Mayıs’ta Gelişmekte Olan Ülkelerden (GOÜ) 13.4 milyar dolar sıcak para kaçtı.
Bu paniğin en önemli nedeni Trump. Meksika sonuna duvar örmek için gerekli bütçeyi Kongre’den kopartamayan Lider, Meksika göçe engel oluncaya kadar kademeli olarak cezai gümrük vergisi uygulayacağını beyan etti. 10 Haziran’da başlayacak birinci cinste tüm Meksika ithalatına %5 ek vergi salınacak. Ekime kadar oran %25’e yükselebilir. Meksika karşılık vermeyeceğini açıkladı, lakin Kanada, ABD ve Meksika ortasında imza ve onay sürecinde olan yeni özgür ticaret antlaşması rafa kalktı diyebiliriz.
Çin resmi imalat sanayi PMI verisi bir sefer daha daralma/genişleme sonu olan 50’nin altında kalarak dev Asya iktisadının Ticaret Savaşı’ndan olumsuz etkilendiğini anımsattı. Beijing bir dizi ABD şirketini “tehlikeli entiteler” listesine (kara listeye) alabileceğini açıklarken, basında da ABD’ye “ayağınızı denk alın” ihtarları havada uçuşuyor.
Zaten şimdi Ticaret Savaşı’nın birinci cinsinin yarattığı darbelerden toparlanamayan dünya iktisadı ek gümrük vergileri yüzünden bir ölçü daha ivme kaybedebilir. Bir ikinci tehlike ise mali piyasalarda yaşanan paniğin psikoloji, servet tesiri ve sabit sermaye yatırımları isteksizliği vasıtasıyla iktisada ikinci bir darbe vurması. Hakikaten borsalar yanında ABD’de düşük kredi notlu junk tahvillerin riskini ölçen CDS göstergesi de 3 haftanın tepesine çıkarak gerçek iktisada sıçırayacak şokların başladığını gösterdi.
Bu karamsar koşullar altında türev piyasalar artık Fed’den bu yıl 2 kere 25 puan faiz indirimi bekliyor. Fed Lider Yardımcısı Clarida da birinci sefer iktisadın ek mali dayanağa gereksinimi olabileceğini tabir etti. Öte yanda Nisan’da yıllık %1.6’ya yükselen ABD çekirdek Tüketici Harcamaları Deflatörü ve ithalat vergilerinin enflasyonist tesiri Fed’i bir müddet daha vitesi boşta tutmaya zorlayabilir.
Zaten, piyasaları ürküten ögenin siyasi belirsizlik olduğu bir ortamda düşük faizlerin harcamalar üstünde olumlu tesiri de tartışılır.
En son olarak da Mayıs paniğinin Trump kaynaklı olmasına karşın ABD dolarının yıl başından bu yana paha kaybetmediğinin altını çizmek lazım. Şayet GOÜ yavaşlar, yani şirketlerin cirosu azalır, ancak dolar faiz ödemelerinin pahası sabit kalırsa, finansman zorluğuna düşebilirler.
Ancak şimdi en karamsar senaryoya yazılmak için erken. ABD’de Çin ve Meksika’ya salınan ek gümrük vergilerine gitgide yükselen bir reaksiyon var. Ay sonunda Osaka’da yapılacak G20 tepesinde dünya başkanları ile görüşecek olan Trump’ın yeni ödünler kopartması ya da muhataplarının misilleme tehditleri karşısında geri adım atması da bir mümkünlük.
